NIVOZ-podcast met Joop Oonk

Inclusive dance is not dancing with empathy, but dancing with experience. In deze NIVOZ-podcast luister je naar Joop Oonk, artistiek leider van Misiconi, gevestigd in Rotterdam. We bezoeken een repetitie van het inclusieve dansgezelschap, ervaren haar manier van werken en ontdekken oriëntaties met pedagogische waarde en betekenis.

Je kunt je abonneren op de NIVOZ-podcast via Spotify en Apple Podcasts. We publiceren ongeveer tweewekelijks. Je krijgt dan bij elke publicatie automatisch een melding. Dit is aflevering 100.

De 35-jarige Joop Oonk is een pionier als het gaat om inclusieve podiumkunsten. Vanaf 2013 heeft ze het werkveld veroverd met haar innovatieve en gemixt dansgezelschap ‘waar ongelijkheid de grootste troef is’. Zo staat het op de website geschreven. Heeft de naam Misiconi daar iets mee van doen? ‘Nou nee,’ vertelt ze met een glimlach, ‘dat woord betekent dus eigenlijk niks. Het is een verzonnen naam. Maar het is wel een koosnaampje voor mijn zusje geweest, toen ze klein was. Maar dan zeg ik er wel direct bij: ik ben dit niet begonnen vanwege haar. Er zijn meerdere puzzelstukjes die bij elkaar zijn gekomen.’

Joop is geboren in Thailand en gedeeltelijk opgegroeid in Oman. Ze heeft drie zussen waarvan er één het syndroom van Down heeft. Dat was voor haar allemaal niks vreemds. Pas op latere leeftijd, eenmaal terug in Nederland, beseft ze dat de dingen uit haar jeugd zijn invloed hebben op hoe ze naar het leven kijkt, naar wat ze belangrijk vindt, ook in haar (artistieke) werk. In eigen taal: ‘Ik wil doordringen tot het wezen, tot mijn innerlijke zelf en tot anderen. Een fluïde proces waarin waarneming, herinnering, ervaring – in samenspraak met de omgeving en de wereld – centraal staan.’

Voor deze NIVOZ-podcast bezoeken we Joop in haar eigen studio in de Rotterdamse wijk Lombardijen, daar waar ze met acht dansers een repetitiemiddag beleeft voor een van de Misiconi-voorstellingen. NIVOZ-redacteur Marco Martens – zelf podiumkunstenaar – gaf de aanzet en was indirect gewezen op Joops inclusieve praktijk. Noemi Bardas – verbonden aan de Rotterdamse stichting Corpo – en Rob van der Poel – aangezet vanuit eigen danservaring en belichaamde kennis – volgen als nieuwsgierige collega’s.

Ze laten zich verrassen en inspireren door wat ze zien, nog voordat ze met Joop aan tafel gaan. Vervolgens praten zij haar publiek bij. Joop: ‘Jullie hebben een eerste repetitie gezien van nieuw werk dat gaat over vallen. Ik heb gekeken. Wat ervaren de dansers? Wat voor manieren van vallen zijn er? Maar ook, wat is het metaforisch en symbolische wat in vallen zit? Dus controle/geen controle, maar ook dat alles in het leven opeens anders, of zelf afgelopen kan zijn. Dit soort experimentjes doe ik voordat ik een concept uitdenk. Dit soort momenten zijn heel fijn om al wat informatie in te winnen. Wat kan ik ermee? Wat kan een groep ermee?’

Dit soort experimentjes doe ik voordat ik een concept uitdenk. Dit soort momenten zijn heel fijn om al wat informatie in te winnen. Wat kan ik ermee? Wat kan een groep ermee?”

Joop vertelt in deze podcast over sleutelmomenten, over haar denkkader en over een way of life. In 2012 vielen voor haar puzzelstukjes op hun plek toen ze ging studeren in Engeland aan de University of Surrey. Tijdens haar Master Dance Cultures en choreografie werd ze uitgenodigd voor een stage bij Stopgap Dance Company: een van de meest vooruitstrevende dansgezelschappen op het gebied van werken met dansers die een beperking hebben.

‘Ik kwam er voor het eerst binnen en zag een groep mensen, zó divers. Het was een groot feest. Het was van iemand in een elektrische rolstoel naar iemand die krukken gebruikten. Van iemand in een trolly met een infuus eraan, tot mensen met een verstandelijke beperking. Ik kwam uit die les en ik dacht: ja, dit sluit eigenlijk al heel erg aan bij hoe ik werk. Het voelde goed en ik kon er direct wat mee. Ik heb gevraagd of ik er een stage kon doen en ben er een paar jaar gebleven.’

Rond 2015 besloot ze haar eigen pad te lopen en begon ze in Rotterdam, eigenlijk van scratch on. Maar wel met een overduidelijke passie en missie. Een route – stelt ze vast – waarin veel gebeurt en gebeurd is, in alle opzichten. ‘Ik leef Misiconi, elke dag. Alles wat ik hier doe en leer, neem ik mee naar huis. Maar ook andersom. Het zet me aan het denken. Ik heb heel veel moeten leren. Ik had bijna geen netwerk in de kunstsector en eigenlijk ook geen geld om dit te doen. Ik wist ook niet hoe je een stichting moest runnen. We hadden ooit een voorstelling dat ging over machtsverhoudingen. Dat kwam ook echt voort uit het feit dat ik het heel lastig vond om een bepaald soort positie binnen het gezelschap in te nemen. Als artistiek directeur. Maar ik moest wel.’

Ik heb heel veel moeten leren. Ik had bijna geen netwerk in de kunstsector en eigenlijk ook geen geld om dit te doen. Ik wist ook niet hoe je een stichting moest runnen.”

Ze haalt haar inspiratie en de thematiek uit het leven, maar ook onder meer uit werk van Boukje Schweigman (‘Ik ben een groot fan van haar werk, vooral vanwege het sensorische’). Ze gelooft in dwarsverbanden en het interdisciplinaire, maakte boeken in samenwerking met designers/ontwerpers van ST DUO (A way to grow en A new way to grow), maar zegt nog steeds woorden te zoeken als haar gevraagd wordt wat inclusiviteit is. ‘Het is een breed begrip. Het gaat over ruimte geven wanneer nodig. Maar tegelijkertijd ben je natuurlijk ook een groep. We moeten iets samen realiseren. Misschien zit het hem bij Misiconi vooral in dat we het thema altijd vanuit verschillende invalshoeken benaderen. Dat zagen jullie ook vandaag terug in de verhalen. Kleine Suus viel flauw van verliefdheid. Bij haar is vallen een soort van verlichting. Bij Barend zat het meer in de spanning van een klimparcours of zo.’

Misschien zit inclusie bij Misiconi vooral in het feit dat we het thema altijd vanuit verschillende invalshoeken benaderen.”

Er komt veel voorbij in dit zestig minuten durende gesprek. De pedagogische oriëntatie, de kaders, het handelen vanuit ervaring, maar ook over de voortdurende pedagogische dans waartoe iedereen bij Misiconi – dansers en niet-dansers – wordt uitgenodigd. Zelf en samen.